Uroë rayek aidul fitri salah saboh uroë nyang geupeurayek lé ureuëng Èseulam.
Lam Èseulam le uroë-uroë rayek, na uroë raya puasa, uroë raya haji atawa la’én nibak nyan. Uroë-uroë rayek nyan bandum na hikmah ngon leubèh maséng-maséng.
Lagèë uroë raya puasa, nyan bak uroë nyan geupeuampôn dèëca umat Muhammad saw, nyang na pubuët puasa. Nyang sampôreuna pubuët ibadah puasa nyan.
Asoë
1. Uroë Raya Puasa
2. Seumayang Uroë Raya
2.1. Atôran
2.2. Watèë
2.3. Cara Pubuët
2.4. Khutubah
Uroë Raya Puasa
Nibak le-le uroë raya nyan, uroë raya puasa nakeuh uroë nyang that geuharap-harap lé umat Iseulam, saweuëb bak uroë nyan le thathikeumah nyang geureumpok lé ureuëng Iseulam lam uroë nyan. Lagèë bôhjakeuëtfitrah, seumayang uroë raya puasa, jak saweuë ureuëng chik atawa jak woë u gampông, jak kunjông cèëdara, jak tulông aneuk yatim atawa ureuëng hana mampu.
Seumayang Uroë Raya
Uroë Raya Puasa atawa Idul Fitri nakeuh tanda ka habéh buleuën puasa Ramadhan. Bak uroë raya puasa phôn nakeuh geupubuët seumayang uroë raya nyang biasajih geupubuët bak tanoh lapang atawa bak meuseujid. Hukôm seumayang uroë raya nyoë nakeuh sunnat mu’akkad. Yôh goh lom seumayang uroë raya ureuëng Iseulam geuteukeubi teuleubèh dilèë, watèë takeubi jih mulai jilôp mata uroë bak seupôt uroë raya sampoë hat geudong imeum bak mihrab keuneuk seumayang uroë raya. Takeubi nakeuh lagèë nyoë:
Arab/latèn/teurjeumah
الله أكبر الله أكبر الله أكبر
Allahu/ akbar, Allahu akbar, Allahu akbar
/Allah that Rayek, Allah tha Rayek, Allah that Rayek
لا إله إلا الله
/la ilaha illa Allah
/Hana Tuhan sila’én Allah
و الله أكبر الله أكبر
Allahu akbar, Allahu akbar
/Allah That Rayek, Allah that Rayek
ولله الحمد
/wa li-illahi al-hamdu
/Sigala pujoë cit keu Allah.
Takeubi mulai geukheun atawa geubaca watèë away buleuën Syawal.
Atôran
Lam hay seumayang uroë raya, man duwa seumayang uroë raya puasa ngon uroë raya haji nyan saban cara pubuët jih, keucuali na padum-padum peukara nyang meubida lagèë nyang akan geupeugah u keuë.
Lagèë nyang ka tatupeuë, hukôm seumayang uroë raya nakeuh sunat mu’akkad, areuti jih seumayang nyoë geupeugalak bak tapubuët. Nabi Muhammadsaw. sabé na geupubuët seumayang nyoë. Saweuëb nyan keuh meukrôh tatinggay, kureuëng gèt meunyo hana tapubuët. Sunat lam bhah seumayang uroë raya nyoë nakeuh sunat ‘in geupeunan, meukeusudjih sunat ateuëh tiëp ureuëng Iseulam.
Seumayang nyoë sunat keu mandum ureuëng, keu ureuëng di gampông, lam ranto atawa musafir, ureuëng meurdèhka, lamiët, ureuëng agam, ureuëng inong, atawa bah that pih banci (khuntsa, bèncong; ureuëng meu peukateuën inong, ureuëng inong meupeurangui agam).
Seumayang nyoë jeuët tapubuët sidroë-droë atawa ramè-ramè (meujama’ah). Nyang leubèh gèt tapubuët meujama’ah. Saweuëb na sunat baca khutbah uroë raya, meunyo taseumayang sidroë hana baca khutbah. Ngon na lom hikeumah la’én meunyo seumayang ramè-ramè.
Watèë
Seumayang nyoë tapubuët bak watèë beungoh uroë raya ‘oh lheuëh jiteubiët mata uroë sampoë jitamong watèë seumayang luhô, areuti jih meunyo ka jitamong seumayang Luhô watèë seumayang uroë ka habéh. Teuma sunat tapubuët bak watèë kira-kira ka manyang mata uroë ‘oh situmbak (poh-poh 8 atawa leubèh). Meunyo bak seumayang uroë raya puasa sunat beu teulat bacut, mangat luwah watèë keu bôh jakeuët fitrah. Bak seumayang uroë raya haji sunat beu away lom bacut supaya luwah watèë untôk sië kureubeuën ngon tabagi sië jih.
Cara Pubuët
Seumayang uroë raya nyan na duwa raka’at, atôran seumayang jih saban lagèë seumayang nyang la’én. Teuma nyang na bida bacut nakeuh seumayang nyoë na meutamah takeubi (teukeubi) ‘oh lheuëh dô’a iftitah (dô’a phôn lam seumayang), yôh goh lom ta baca ta’awwudz (kheun a’uzubillah) ngon Surat Al-Fatihah. Bak raka’at phôn tujôh go, sila’én takbiratul ihram (teukeubi phôn tamong seumayang). Bak raka’at nyang keu duwa limong go, sila’én takeubi beudoh keu raka’at keuduwa nyan.
Lam tiëp-tiëp lheuëh kheun fatihah, sunat ta kheun surat-surat paneuëk nyang na lam Kureu’an. Teuma leubèh gèt takheun bak raka’at phôn surat Qaf atawa Surat Al-A’la, jeuët chit Surat Al-Kafirun. Meunyo bak raka’at keu duwa ta kheun Surat Al-Qamar atawa Surat Al-Ghasyiah, teuma jeuët lom Surat Al-Ikhlash(Qul-hu).
Khutubah
Oh lheuëh seumayang uroë raya, geusambông laju ngon khutubah uroë raya. Na duwa khutubah, khutubah phôn ngon khutubah nyang keuduwa. Khutubah nyoë sunat meunyo bak seumayang ramè-ramè. Meunyo meunan, khutubah seumayang uroë raya nyoë hana sunat bak ureuëng nyang seumayang sidroë atawa bak jama’ah seumayang ureuëng inong, keucuali meunyo nyang ba khutubah nyan buët ureuëng agam, nyan kakeuh jeuët lagèë nyan, jeuët na khutubah.
Khutubah nyoë saban lagèë khutubah uroë jumeu’at, bida bacut khutubah jumeu’at yôh goh lom seumayang, teuma meunyo bak khutubah duwa uroë raya oh lheuëh seumayang. Bak away-away khutubah phôn, khatib (ureuëng nyang ba khutubah) sunat geukheun takeubi sikureuëng go, bak awai-awai khutubah keuduwa tujôh go. Bhah peukara nyang geupeugah lam khutubah uroë raya puasa nakeuh masalah jakeuët fitrah atawa la’én nyang peunténg-peunténg. Lam khutubah uroë raya haji geupeugalak peugah bhah hukôm kureubeuën.
Akhirul Kalam, meumada ohnoë keuh jilèi teuneuléh kalinyoë, ohna watèë laén ta sambông teuma.